20 maja br. odbyło się oficjalne rozpoczęcie budowy Śląskiego Centrum Inżynierskiego Wspomagania Medycyny i Sportu. To ważny krok w rozwoju polskiej nauki i kolejny etap szeroko zakrojonej współpracy między Politechniką Śląską, Miastem Zabrze, a holenderską spółką Philips. Dzięki połączeniu potencjału intelektualnego oraz doświadczenia obu stron, realizowany projekt przyczyni się do rozwoju innowacyjnych technologii w zakresie telemedycyny, e-zdrowia oraz zdalnej diagnostyki.

Śląskie Centrum Inżynierskiego Wspomagania Medycyny i Sportu zostanie zlokalizowane na terenie kampusu Politechniki Śląskiej przy ul. Roosevelta w Zabrzu. Powstaje w oparciu o projekt „Assist Med Sport Silesia”, który znalazł się na liście kluczowych przedsięwzięć województwa śląskiego. – To wspólne przedsięwzięcie Politechniki Śląskiej, firmy Philips i Miasta Zabrze i wyjątkowe nie tylko w skali regionalnej i krajowej, ale także międzynarodowej. Nie był to efekt chwilowych działań, a ośmiu lat ciężkiej pracy – mówi JM Rektor Politechniki Śląskiej prof. Arkadiusz Mężyk.

Z ramienia Politechniki Śląskiej w wydarzeniu wzięli udział m.in. JM Rektor prof. Arkadiusz Mężyk, prof. Andrzej Hajdasiński – Przewodniczący Rady Programowej ŚCIWMS oraz dwóch Dziekanów Wydziału Inżynierii Biomedycznej: obecnie urzędujący prof. Marek Gzik oraz Dziekan Elekt prof. Zbigniew Paszenda. Partnerów samorządowych i przemysłowych reprezentowali m.in.: Małgorzata Mańka-Szulik – Prezydent Zabrza, Marcin Bruszewski – Dyrektor Generalny ds. Rynków Direct CEE Philips Health Systems , Marek Morawski – Prezes Firmy Mostostal ZABRZE S.A., Tomasz Nowak – Prezes KUKA CEE GmbH Spółka z o.o. oraz Artur Pollak – Prezes APA Sp. z o. o.

Aby podkreślić kluczowy charakter uroczystości dokonano dwóch symbolicznych kroków – podpisany został akt erekcyjny – dokument rozpoczynający budowę, a pod fundamenty „wbito pierwszą łopatę”, w ten sposób symbolicznie zapoczątkowując prace na działce budowlanej.

– W historii Politechniki Śląskiej nie było przedsięwzięcia z tak dużym udziałem partnera biznesowego, z tak dużym wkładem finansowym i technologicznym – wyjaśnia prof. Arkadiusz Mężyk. – Rozwój współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym to jeden z naszych priorytetów i na tym chcemy budować markę Politechniki Śląskiej jako otwartego ośrodka badań naukowych, współpracy i transferu technologii.

– Od samego początku miałam wielkie szczęście obserwować, jak Wydział Inżynierii Biomedycznej rozwijał się w Zabrzu i ambitnie podejmował kolejne działania. Nie byłoby tego wszystkiego, gdyby nie ludzie, którzy zostawili tu swoje serce – mówi Małgorzata Mańka-Szulik, Prezydent Miasta Zabrze. – Politechnika Śląska rozpoczyna dzieło nie tylko na skalę kraju, ale o wymiarze ponadkrajowym i myślę, że uczelnia badawcza będzie miała szansę jeszcze dołożyć swoje kolejne „cegiełki” do procesu badawczego.

Jak wielokrotnie podkreślano, powstająca inwestycja pozwoli na wieloaspektowe, technologiczne wsparcie branży medycznej, a niedawne pospolite ruszenie świata nauki w zakresie walki z COVID-19 stanowi reprezentatywny przykład, jak te dwa środowiska – medyczne i naukowe – mogą się wzajemnie dopełniać. – Epidemia uwidoczniła potrzebę współpracy sfery technicznej ze sferą medyczną. Technologie wspomagające działalność służb medycznych są bardzo potrzebne. Politechnika Śląska od pierwszych dni epidemii włączała się w działania związane ze zwalczaniem skutków epidemii – to już jest kilkanaście różnych projektów o różnym stopniu zaawansowania – począwszy od tych najprostszych aż po zaawansowane systemy informatyczne i zagadnienia związane z modelowaniem dynamiki białek. To jest poziom uczelni badawczej i badań, które są rozpoznawane nie tylko na terenie kraju, ale także w zasięgu międzynarodowym – podkreśla JM Rektor prof. Arkadiusz Mężyk.

– Mieliśmy przyjemność obserwować, co się dzieje w Polsce, gdzie jest tzw. epicentrum wiedzy i technologii oraz z którymi partnerami możemy współpracować i tworzyć nowe rzeczy w systemie zdrowia. Politechnika Śląska była na pierwszym miejscu. Widzimy ogromny dostęp do studentów, do nowych kadr, mamy świetne kontakty ze szpitalami i wiemy, że jest to miejsce, w którym chcemy razem tworzyć przyszłość technologiczną – mówi Marcin Bruszewski, Dyrektor Generalny ds. Rynków Direct CEE Philips Health Systems.

JM Rektor Politechniki Śląskiej zaznacza, że grono beneficjentów przedsięwzięcia jest naprawdę szerokie. – Obecny czas pokazuje, jak bardzo potrzebne są techniczne środki wspomagające medycynę. W tej chwili nikt nie ma wątpliwości, że systemy informatyczne i wspomagające diagnozowanie, leczenie są niezbędne do sprawnego funkcjonowania systemu opieki zdrowia. To Centrum, które powstaje, ma służyć rozwijaniu właśnie takich technologii nie tylko na potrzeby studentów i Uczelni, ale także otoczenia społeczno-gospodarczego, bo istotnym elementem tego projektu jest prowadzenie wspólnych działalności naukowo-badawczych – wyjaśnia prof. Mężyk.

Synteza różnych obszarów badawczych w ramach jednego ośrodka ukierunkowanego na wytwarzanie technologii wspierających nauki medyczne to rozwiązanie sprawdzone poprzez lata doświadczeń – dekadę temu powołano do życia (jako pierwszą tego typu jednostkę wyodrębnioną wśród polskich uczelni) Wydział Inżynierii Biomedycznej.

– Kiedy zaczynaliśmy 10 lat temu,  dysponowaliśmy bardzo silną kadrą i atrakcyjnym kierunkiem kształcenia – inżynierią biomedyczną. Te 10 lat było czasem trudnym, ale satysfakcjonującym. Udało się zbudować laboratoria, udało się zbudować całą infrastrukturę badawczą – mówi prof. Marek Gzik, Dziekan Wydziału Inżynierii Biomedycznej. – A to, co nas najbardziej cieszy, to rozpoczynająca się inwestycja i budowa Śląskiego Centrum Inżynierskiego Wspomagania Medycyny i Sportu „Assist Med Sport Silesia”. Te laboratoria powstają po to, by prowadzić badania na najwyższym poziomie. Ale by je prowadzić, potrzebujemy wykształconych, zdolnych ludzi. I taką kadrę mamy – bardzo dużo młodych, uzdolnionych naukowców, którzy dzięki laboratoriom będą rozwijali najbardziej zaawansowane technologie i dla medycyny, i dla sportu – dodaje. 

Uroczystość inaugurująca budowę Centrum została uatrakcyjniona prezentacją prototypu „autonomicznego systemu asystującego w szpitalach zakaźnych", który jest przykładem naukowej innowacji ukierunkowanej na pomoc personelowi medycznemu.  Koncepcja robota powstała w wyniku współpracy badaczy z Katedry Biomechatroniki Politechniki Śląskiej (dr inż. Piotr Wodarski, dr inż. Michał Burkacki oraz dr inż. Sławomir Suchoń) z pracownikami firm APA Group i KUKA, będących światowymi liderami w dziedzinie automatyki i robotyki przemysłowej. – Robot będzie mógł wyręczyć personel medyczny w dostarczaniu pożywienia, leków, w pomiarze temperatury i ciśnienia, a także będzie służył komunikowaniu się rodziny z pacjentem, ponieważ w przypadku zarażonych osób kontakt jest utrudniony – tłumaczy prof. M. Gzik. – Jeśli chodzi  o problem zagrożenia dla personelu medycznego, robot staje się pośrednikiem i wiele czynności, które jeszcze próbujemy analizować, będzie mógł realizować w zastępstwie. Ten robot sam się dezynfekuje, jest bezpieczny dla pacjentów i personelu, ponieważ ma czujniki, które rozpoznają w swoim otoczeniu osoby, tak żeby nie wyrządził komuś krzywdy – podkreśla. Jak zaznacza Artur Pollak, Prezes Zarządu APA Group, koncepcja robota wpisuje się w rzeczywistość epidemiczną:  – Ostatnie miesiące pokazują, że pojawiają się wyzwania przed ludzkością, które potrafią sparaliżować cały świat. Konieczne jest szukanie nowych sposobów ochrony człowieka. Jednym z takich rozwiązań jest zaprojektowany robot medyczny, który tworzyliśmy głównie z myślą o zakaźnych placówkach medycznych. Inżynierowie APA Group oraz KUKA koncentrowali się na maksymalnej ochronie jednostki ludzkiej, tak pacjenta, jak i personelu medycznego. Robot to przyszłość służby zdrowia na całym świecie – mówi.

Przeznaczeniem robota jest uzupełnienie braków kadrowych i tym samym odciążenie personelu medycznego w codziennych wyzwaniach – aby wytypować czynności, w których robot mógłby wesprzeć medyków, prowadzone były symulacje. Uczestnicy uroczystości mogli zapoznać się z działaniem wynalazku – dowożeniem koniecznych przedmiotów bezpośrednio do łóżka pacjenta, pomiarem parametrów życiowych (tj. ciepłoty ciała) oraz komunikacją z dyżurką lekarską poprzez zamontowany tablet.

Idea przenikania się w ŚCIWMS aspektów nauki, biznesu i samorządu znajdzie swoje odzwierciedlenie w działalności w nim prowadzonej: część jego aktywności będzie poświęcona działalności na rzecz otoczenia społeczno-gospodarczego. Infrastruktura, która wzbogaci centrum będzie służyła badaniom naukowym ukierunkowanym m.in. na: opracowanie rozwiązań w zakresie wspomagania komputerowego (również podczas symulacji zabiegów), telemedycyny (w tym telediagnostyki, telerehabilitacji, teleopieki), a także wirtualnej rzeczywistości; wykorzystania sygnałów biomedycznych dla celów weryfikacji lub opracowywania algorytmów; badania, optymalizacji i testowania aparatury, urządzeń i systemów medycznych (w tym nowej generacji sprzętu diagnostyczno-rehabilitacyjnego z wykorzystaniem sterowania i nadzoru rehabilitacji); monitorowania, oceny i opracowania wytycznych w zakresie leczenia i projektowania urządzeń; a także uzyskiwania i optymalizacji materiałów dla celów medycznych.

Wprowadzeniem w tą tematykę były referaty wygłoszone przez pracowników partnera Uczelni, tj. firmy Philips podczas telekonferencji transmitowanej na żywo na kanale YouTube Politechniki. – Innowacje w medycynie, zwłaszcza te związane z telemedycyną i e-zdrowiem, to ogromna szansa dla przeciążonej służby zdrowia. Ze względu na starzejące się społeczeństwo, ograniczoną liczbę miejsc w szpitalach i lekarzy specjalistów, konieczne jest wprowadzanie nowych rozwiązań, które usprawnią proces leczenia od diagnostyki, poprzez hospitalizację, na opiece nad pacjentem w domu kończąc. Dzisiejsza sytuacja epidemiczna jeszcze bardziej uwydatnia korzyści płynące z wykorzystania nowych technologii medycznych, choć i bez niej rozwój w tym obszarze postępował z roku na rok. Obecne jednak znacznie zyskał na dynamice – podkreśla Reinier Schlatmann, Prezes Philips w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.

Inwestycja jest elementem projektu współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014–2020. Całość budżetu projektu, grunty, inwestycja budowlana oraz wyposażenie nowoczesnych laboratoriów wynosi około 100 mln zł.